TẠP CHÍ VĂN HỌC MỚI 34 VỪA PHÁT HÀNH TRÊN AMAZON -CHỦ BÚT ĐIỀU HÀNH HÀ NGUYÊN DU
*Editor-inChief: HÀ
NGUYÊN DU
*Tòa Soạn: HA NGUYEN
10291 ARUNDEL
AVE
USA
TEL: (714) 723 9652
*******
NGÃ PHƯƠNG HUYỀN "BI KÍCH CỦA SỰ PHÓNG ĐẠI VÀ ...KHOE KHOANG TRONG VĂN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT"
"Bi Kịch của Sự Phóng Đại và…
Khoe Khoang trong Văn Học và Nghệ Thuật"
(The Tragedy of
Exaggeration and Boasting in Literature and Arts**)
Hiện tượng “nổ” hay “bốc phét” - tức là khuynh hướng cường điệu, tự huyễn, hoặc
phóng đại tài năng và thành tựu của bản thân - là một căn bệnh trầm kha, nhất
là trong giới văn nghệ sĩ (VNS). Bệnh này không chỉ gây phản cảm mà còn tạo nên
bi kịch cho chính những người mắc phải, làm mất đi giá trị thực chất của tác phẩm
và niềm tin của công chúng.
* Phân tích nguyên nhân và đặc điểm của hiện tượng "nổ" trong giới
văn nghệ sĩ
-Hiện tượng "nổ" xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có sự khao
khát nổi tiếng nhanh chóng, áp lực duy trì hình ảnh cá nhân, và đôi khi là sự
thiếu tự tin thực sự vào năng lực. Trong môi trường sáng tác, nơi mỗi tác phẩm
được đánh giá qua giá trị cảm xúc và ý tưởng, sự thành công của một người không
phải lúc nào cũng rõ ràng. Điều này dẫn đến tâm lý muốn khẳng định mình thông
qua những câu chuyện hoặc phát ngôn “nổ,” thậm chí “bốc phét” về thành tích cá
nhân.
-Thực tế, đây là một hành vi tự vệ và tự nâng đỡ hình ảnh bản thân. Bằng cách
thổi phồng năng lực, những nghệ sĩ cảm thấy họ có thể che giấu những khuyết điểm
hoặc sự yếu kém, đồng thời gây dựng một “hào quang” tưởng tượng để thu hút sự
chú ý. Tuy nhiên, chính sự thái quá này lại biến thành tấn bi kịch khi những
người xung quanh dần nhận ra sự thật. Lúc này, hình ảnh của người nghệ sĩ không
chỉ trở nên mờ nhạt mà còn mất đi lòng tin từ độc giả, người nghe, và giới phê
bình.
-Tấn bi kịch của những người “nổ” trong giới văn nghệ sĩ
Cái bi kịch lớn nhất của người “nổ” là họ mất dần khả năng tự nhận thức và tự
phê phán. Khi ngụp lặn trong những câu chuyện tự huyễn, họ khó lòng thoát khỏi
sự tự mãn và dễ dàng trở thành nạn nhân của chính sự hoang tưởng về thành công.
Bên cạnh đó, mối quan hệ xã hội cũng dần trở nên căng thẳng, khi mà người khác
bắt đầu nghi ngờ hoặc xa lánh vì không còn tin tưởng. Chính sự cô độc và thiếu
đi sự khích lệ chân thành từ cộng đồng làm tăng thêm sự tổn thương tinh thần và
giảm đi động lực sáng tạo của họ.
-Hệ lụy của hiện tượng “nổ” và “bốc phét”
-Hiện tượng này làm méo mó bức tranh chung của giới văn nghệ sĩ, tạo nên một sự
mất niềm tin trong cộng đồng. Công chúng khi tiếp cận tác phẩm có thể hoài nghi
về giá trị thực sự, và điều này làm giảm đi khả năng đón nhận những sáng tạo có
giá trị đích thực. Hơn nữa, giới phê bình khi đứng trước những trường hợp này sẽ
trở nên khó khăn trong việc đánh giá công bằng và chân thực, do sự lẫn lộn giữa
sự thật và bịa đặt.
*Lời khuyên để tránh xa và xử lý hiện tượng “nổ”
1. *Giữ vững lòng tự trọng*.
-Đối với một người sáng tác, việc giữ lòng tự trọng và cam kết với giá trị thực
của bản thân là rất quan trọng. Chỉ khi mình trung thực với chính mình, những
người khác mới thực sự tôn trọng và đánh giá đúng.
2. *Xây dựng tác phẩm có giá trị thực*:
-Thay vì thổi phồng hình ảnh cá nhân, người nghệ sĩ cần tập trung vào chất lượng
của tác phẩm. Một tác phẩm hay sẽ tự khẳng định được giá trị của nó mà không cần
sự tô vẽ từ người sáng tác.
3. *Khiêm tốn và cởi mở đón nhận phê bình*:
-Một người nghệ sĩ chân chính cần có lòng khiêm tốn, biết lắng nghe và học hỏi
từ những nhận xét chân thành. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng lực mà còn
xây dựng được uy tín lâu dài.
4. *Tránh xa các cuộc đối thoại phô trương*:
-Trong giao tiếp, việc nhận diện và giữ khoảng cách với những câu ichuyện phô
trương sẽ giúp tránh bị cuốn vào vòng xoáy của sự thổi phồng. Giữ mình tránh xa
những cuộc đối thoại ấy cũng là cách để bảo vệ chính mình khỏi sự tiêu cực.
*Tóm lại:
-Bi kịch của hiện tượng “nổ” và “bốc phét” không chỉ ảnh hưởng tới cá nhân mà
còn làm xấu đi hình ảnh chung của giới văn nghệ sĩ.
-Để tránh rơi vào vòng xoáy này, mỗi nghệ sĩ cần giữ vững giá trị bản thân, tôn
trọng công chúng và phát huy sức sáng tạo một cách trung thực. Hãy để tác phẩm
là lời phát ngôn chân thực nhất, chứ không phải qua những lời nói khoa trương.
NGÃ PHƯƠNG HUYỀN
Hiện tượng “nổ” hay “bốc phét” đã xuất hiện từ lâu trong các tác phẩm văn học.
Nhiều tác phẩm nổi tiếng đã phản ánh và phê phán thói quen cường điệu, thổi phồng
này, nhấn mạnh những hậu quả bi kịch và sự cô độc mà nó mang lại cho cá nhân và
cộng đồng. Dưới đây là một số ví dụ từ cả văn học thế giới và Việt Nam trước
1975.
*Tác phẩm và tác giả quốc tế*
1. *Miguel de Cervantes - *Don Quixote*
- Trong *Don Quixote*, Cervantes khắc họa một nhân vật chính đầy hoang tưởng và
cường điệu, sống trong ảo tưởng của mình về việc trở thành một hiệp sĩ dũng
mãnh. Don Quixote tự tạo dựng một hình ảnh lớn lao về bản thân, nhưng chính sự
"nổ" đó đã khiến ông trở thành một hình tượng bi hài, vừa đáng thương
vừa gây cười. Qua đó, Cervantes ngầm phê phán những ảo tưởng phi thực tế và sự
huyễn hoặc về thành công và danh vọng. *Don Quixote* đã trở thành một biểu tượng
kinh điển về sự lệch lạc giữa hình ảnh bản thân và thực tế, phản ánh hậu quả của
việc thổi phồng cái tôi quá đà.
2. *F. Scott Fitzgerald -
*The Great Gatsby*
- Trong *The Great Gatsby*, nhân vật Jay Gatsby cũng là một ví dụ điển hình của
việc “nổ” về địa vị và danh tiếng của mình. Gatsby đã xây dựng hình ảnh một
doanh nhân giàu có và thành đạt, nhưng thực tế, ông ta che giấu nhiều bí mật về
nguồn gốc và quá khứ. Fitzgerald qua nhân vật này đã phê phán căn bệnh “nổ”
trong tầng lớp thượng lưu của nước Mỹ lúc bấy giờ, khi những người như Gatsby
phải sống trong một thế giới giả tạo để được chấp nhận.
3. *Molière - *Le
Bourgeois Gentilhomme (Trưởng giả học làm sang)***
- Tác phẩm này của Molière phê phán thói "nổ" và sự phô trương một
cách hài hước và châm biếm. Nhân vật chính Monsieur Jourdain là một người bình
thường, nhưng lại muốn học làm quý tộc. Ông cố gắng phô trương và tự biến mình
thành một nhân vật “cao quý”, dù không thực sự hiểu được văn hóa và giáo dục của
giới thượng lưu. Molière châm biếm sự giả dối và nỗ lực hão huyền của Jourdain,
cho thấy sự lố bịch khi một người cố gắng thổi phồng mình lên trong mắt người
khác mà quên mất giá trị thực sự của bản thân.
4. *Hans Christian
Andersen - *The Emperor's New Clothes (Bộ quần áo mới của hoàng đế)*
- Andersen đã xây dựng một câu chuyện ngụ ngôn nổi tiếng về sự phù phiếm và “nổ”
của nhà vua khi ông không dám thừa nhận sự thật rằng mình đang bị lừa. Các cận
thần và dân chúng cũng đồng tình với sự lố bịch này, cho đến khi một đứa trẻ vô
tư lên tiếng. Câu chuyện là một lời nhắc nhở rằng thói “nổ” và bốc phét cuối
cùng chỉ làm cho sự thật phơi bày rõ ràng hơn.
*Tác phẩm và tác giả Việt Nam
1. *Vũ Trọng Phụng - *Số Đỏ*
- *Số Đỏ* của Vũ Trọng Phụng là một tác phẩm kinh điển phê phán thói phù phiếm,
“nổ” và giả tạo trong xã hội Việt Nam đầu thế kỷ 20. Nhân vật Xuân Tóc Đỏ là một
kẻ vô học nhưng nhờ biết cách thổi phồng bản thân, anh ta trở thành một biểu tượng
thành công giả tạo. Tác phẩm đã chỉ ra hậu quả của căn bệnh thổi phồng bản thân
trong một xã hội chạy theo hư danh và vẻ ngoài mà bỏ qua giá trị thực chất.
2. *Nam Cao - *Chí Phèo*
- Nam Cao, qua nhân vật Chí Phèo, đã phê phán sự méo mó trong hình ảnh bản thân
mà xã hội tạo nên. Dù Chí Phèo không “nổ” về mình, nhưng sự u mê và hoang tưởng
về bản thân của hắn chính là sự phản ánh về sự tha hóa và tự huyễn hoặc của những
kẻ sống bên lề xã hội. Tác phẩm nhắc nhở rằng sự tự huyễn và đánh mất giá trị cốt
lõi cuối cùng sẽ đẩy con người vào bi kịch.
3. *Nguyễn Công Hoan -
*Kép Tư Bền*
- Tác phẩm *Kép Tư Bền* khắc họa chân dung một kép hát không có tài năng thực sự
nhưng luôn phô trương về bản thân, sống trong ảo tưởng rằng mình là một nghệ sĩ
tài ba. Qua đó, Nguyễn Công Hoan phê phán sự thổi phồng bản thân trong giới nghệ
sĩ, khi những kẻ không có tài năng thực chất lại cố gắng tỏ ra mình là người xuất
sắc. Tác phẩm là một lời nhắc nhở về sự tầm thường của những người chạy theo hư
danh.
4. *Nguyễn Tuân - *Chém
Gió Trên Đỉnh Tháp Rùa*
- *Chém Gió Trên Đỉnh Tháp Rùa* là một tuyển tập của Nguyễn Tuân, trong đó ông
phê phán thói "chém gió" trong giới văn nghệ sĩ, những người thích
khoe khoang, phô trương bản thân nhưng thiếu đi giá trị thật. Nguyễn Tuân thể
hiện sự phê phán với những nhân vật sống không thật với chính mình, biến thành
bi kịch khi cái tôi giả tạo trở thành thứ quan trọng hơn cả giá trị thực của
chính tác phẩm.
*Lời kết
Những tác phẩm trên đã nêu bật hiện tượng “nổ” và “bốc phét” qua cách xây dựng
nhân vật hoặc câu chuyện, từ đó đưa ra bài học về hậu quả của việc đánh mất bản
thân qua sự thổi phồng. Đây cũng là lời nhắc nhở về việc giữ gìn giá trị thực
và tránh xa khỏi thói phô trương để xây dựng một môi trường sáng tạo lành mạnh
và chân thực.
NGÃ PHƯƠNG HUYỀN
*********
⁃ Quý bạn thân mến…
Những người sáng tác
hay ưa viết… thường có khuynh hướng kích cảm theo môi trường tác động. Vì thế,
thường hay “tức cảnh sinh tình “ nên bài viết này ra đời, vẫn mang tính trung
thực trong sinh hoạt của đời sống!
oOo
NGÃ PHƯƠNG HUYỀN
“Ảo Tưởng Đại Ngã và Tham Vọng Danh Vị”:
Căn Bệnh Khó Chữa Của Trí Thức Đương Đại”
*"The Illusion of Grandeur and Ambition for Fame: An Incurable
Cảm ơn một số bạn đã yêu cầu mở ra chủ đề thú vị về căn bệnh ảo tưởng đại ngã,
đặc biệt là ở những người có học vị nhưng luôn mang trong mình tham vọng vượt
qua học vị để đạt danh vị.
Đây là một chủ đề không chỉ đụng chạm đến những khía cạnh cá nhân mà còn liên
quan đến xã hội và cách chúng ta nhìn nhận giá trị thực sự của con người.
1. *Tham vọng danh vị – Nguồn gốc từ học vị*
Học vị được xem là thước đo về tri thức, sự cố gắng của cá nhân trong học tập
và nghiên cứu. Tuy nhiên, không phải ai có học vị cao cũng đồng nghĩa với việc
có đủ đạo đức và sự hiểu biết để dẫn dắt hay cống hiến cho xã hội. Nhiều người,
sau khi đạt được học vị, không tập trung phát triển sự nghiệp thực sự, mà lại
chuyển hướng vào việc dùng nó làm bệ phóng cho danh vị. Đây là lúc mà tham vọng
trở thành động cơ chính.
Sự tham vọng này có hai mặt:
- *Mặt tích cực*, là việc cá nhân có thể tiếp tục cống hiến, sử dụng học vị để
phát triển xã hội, xây dựng thành tựu.
- *Mặt tiêu cực*, lại xuất phát từ sự ám ảnh về việc được công nhận và ghi nhận,
từ đó dẫn đến những hành vi mưu cầu danh tiếng không dựa trên năng lực thực tế.
2. *Tham vọng danh vị – Liệu có dễ đạt được?*
Có một thực tế rằng, đạt được danh vị thông qua con đường chân chính thường
không hề dễ dàng. Một người không chỉ cần có học vị, mà còn phải có khả năng ứng
dụng tri thức vào cuộc sống, mang lại giá trị thực tế. Trong khi đó, những người
chỉ chăm chăm vào danh vị dễ mắc kẹt vào vòng luẩn quẩn:
- Họ có thể:
*đạt được thành công ngắn hạn*,
⁃ nhưng về lâu dài, nếu
không có đóng góp thực sự cho xã hội, danh vị đó cũng dễ bị lãng quên.
- Thậm chí, có những người **sẵn sàng sử dụng các phương tiện không chính thống**
để đạt được danh vị, dẫn đến việc làm tổn hại đến uy tín cá nhân và cả cộng đồng
khoa học, xã hội.
Tham vọng danh vị đôi khi trở thành một gánh nặng, đẩy người ta vào việc liên tục
theo đuổi thành công giả tạo….
Danh vị trở thành một ảo tưởng không thực, khiến con người mất đi sự khiêm tốn
và chân thành trong nghiên cứu và phát triển cá nhân.
3. *Sự ảo tưởng đại ngã – Căn bệnh của những người thiếu tự nhận thức*
Khi người ta đạt đến học vị nhưng không có đủ sự tự nhận thức về … giới hạn và
khả năng của mình.., họ dễ rơi vào trạng thái ảo tưởng đại ngã…
Họ tin rằng mình đã đạt đến đỉnh cao của sự thành công và xứng đáng với những
danh vị vượt quá khả năng thực tế. Đây là sự mất cân bằng giữa “cái tôi cá
nhân” và nhu cầu xã hội, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng.
Căn bệnh này có thể dẫn đến sự:
- *Kiêu ngạo*,
⁃ khi người ta cho rằng
mình giỏi hơn mọi người, không cần học hỏi thêm.
"*Thiếu khiêm tốn*,
⁃ không lắng nghe ý kiến
của người khác và chỉ chăm chăm tìm cách thăng tiến cho bản thân.
*Tạo ra một vòng xoáy giả tạo*,
⁃ khi những thành tựu thực
sự không còn là mục tiêu chính, mà là việc tạo dựng hình ảnh và danh tiếng cá
nhân.
4. *Phê phán thẳng thắn – Sự nguy hiểm của tham vọng danh vị*
Những cá nhân chỉ theo đuổi “danh vị bằng mọi giá” không chỉ làm tổn thương
chính mình mà còn gây hại cho môi trường xung quanh. Họ có thể tạo ra một xã hội
"bề nổi", nơi các giá trị thực sự của tri thức, công bằng, và nhân
cách bị bóp méo. Họ là những kẻ tiêu tốn tài nguyên nhưng không cống hiến gì
cho sự phát triển chung.
Hơn thế nữa, sự ám ảnh về danh vị còn gây ra những hệ lụy như:
- *Gian lận học thuật*, làm giả các kết quả nghiên cứu để đạt được danh tiếng
nhanh chóng.
- *Phát tán tri thức sai lệch*, khi người ta không còn quan tâm đến sự chính
xác và giá trị thực tế của những gì họ truyền đạt.
Chính vì vậy, việc phê phán những cá nhân mắc phải căn bệnh ảo tưởng đại ngã và
tham vọng danh vị không chỉ là trách nhiệm cá nhân, mà còn là một nghĩa vụ của
cộng đồng để duy trì những giá trị chân thực.
5. *Kết luận – Giá trị thực sự là gì?*
Danh vị hay học vị đều có giá trị nếu nó đi kèm với sự cống hiến và đóng góp thực
sự. Tham vọng danh vị chỉ trở thành tích cực khi nó là động lực để cá nhân làm
việc tốt hơn, giúp ích cho xã hội. Ngược lại, khi nó chỉ là vỏ bọc để thoả mãn
cái tôi, danh vị trở thành một cái bẫy làm mất đi giá trị thực sự của con người.
Phê phán tham vọng danh vị là điều cần thiết để giữ cho xã hội phát triển dựa
trên những giá trị cốt lõi như tri thức, đạo đức, và sự cống hiến.
*Tiếng Anh:*
*"The Illusion of Grandeur and Ambition for Fame: An Incurable Disease of
Modern Intellectuals"**
*Tiếng Pháp:*
**"L'Illusion de Grandeur et l'Ambition de Renommée : Une Maladie
Incurable des Intellectuels Modernes"**
Tiêu đề này bao quát được tinh thần của bài viết về sự ảo tưởng và tham vọng
danh vị trong giới trí thức, đồng thời thể hiện rõ tính chất “khó chữa” của căn
bệnh này trong xã hội hiện đại.
NGÃ PHƯƠNG HUYỀN
******
Hãy cùng tôi nhận
định, phân tích và khẳng định với ý tưởng: chi có “ định mình” chứ “không có định
mệnh “ bạn ngĩ sao?
|
| |||
Hãy cùng tôi nhận định,
phân tích và khẳng định với ý tưởng: chi có “ định mình” chứ “không có định mệnh
“ bạn ngĩ sao?
——
HÀ NGUYÊN DU
Câu hỏi của bạn khơi gợi nhiều suy ngẫm sâu sắc. "Định mình" ám chỉ sự
tự chủ và quyền tự quyết trong cuộc sống, trong khi "định mệnh" lại
mang ý nghĩa về một sức mạnh siêu nhiên, như thể cuộc đời đã được an bài và ta
chỉ là kẻ chịu đựng. Nếu chúng ta chọn "định mình" thay vì "định
mệnh," điều này không chỉ là một lời tuyên bố về quyền tự do mà còn thể hiện
trách nhiệm cá nhân trong mỗi quyết định. Quan điểm này thúc đẩy con người tự hỏi:
*"Mình là ai? Mình đang sống vì điều gì và mình sẽ đi về đâu?"*
Nhiều triết gia nổi tiếng, như Jean-Paul Sartre với triết lý hiện sinh, đã khẳng
định con người sinh ra không có bản chất sẵn có; thay vào đó, chính ta phải tự
xây dựng bản chất mình qua hành động. Sartre tuyên bố, “Tồn tại có trước bản chất,”
nghĩa là con người được sinh ra trước, rồi sau đó, chính họ phải tự định nghĩa
cuộc đời mình, thay vì chờ đợi một "định mệnh" an bài. Chính hành động,
tư duy, và cách con người đối mặt với nghịch cảnh sẽ góp phần tạo nên con đường
riêng cho bản thân.
Một ví dụ dễ thấy trong cuộc sống hàng ngày là những người dám đối mặt với khó
khăn, từ chối bỏ cuộc, và tự mình tìm cách vượt qua thử thách. Họ không chờ đợi
"định mệnh" đến cứu rỗi mà tự xây dựng con đường riêng. Điều này giúp
chúng ta cảm nhận rõ ràng rằng cuộc đời là một chuỗi những lựa chọn và chỉ khi
dám "định mình" thì ta mới có thể sống đúng với bản thân.
Ý tưởng "định mình" nhấn mạnh rằng cuộc đời mỗi người là một bức
tranh do chính họ vẽ nên, không phải là một cuốn sách đã viết sẵn. Hơn nữa, điều
này cũng mang đến một thông điệp tích cực: *mỗi người đều có khả năng thay đổi
cuộc đời mình và không ai bị giới hạn bởi bất kỳ yếu tố bên ngoài nào.* Việc loại
bỏ "định mệnh" cũng giúp con người vượt qua những rào cản tâm lý, như
cảm giác yếu thế hay bất lực.
Chỉ khi "định mình" chúng ta mới có thể sống một cách trọn vẹn, không
bị chi phối bởi một "định mệnh" không rõ hình hài. Hành trình này có
thể không dễ dàng, nhưng mỗi bước đi tự do và đầy trách nhiệm sẽ làm cho cuộc sống
trở nên ý nghĩa hơn.
HÀ NGUYÊN DU
