PHẠM CAO DƯƠNG :TẠI SAO CÁC ĐẢNG PHÁI QUỐC GIA ĐỂ VIỆT MINH
CƯỚP CHÍNH QUYỀN?
To: My Loan <tmyloan1812@gmail.com> TẠI SAO CÁC ĐẢNG PHÁI QUỐC GIA ĐỂ VIỆT MINH CƯỚP CHÍNH QUYỀN? PHẠM CAO DƯƠNG PIC “…Nếu các anh cương quyết không chịu nghe ý kiến tôi, thì
một ngày rất gần đây khi CS đã nắm vững tình hình, họ sẽ sách động gây nên cuộc
giai cấp đấu tranh, hủy diệt Tôn Giáo, tổ chức phong trào đấu tố, thì ngay vợ
con các anh sẽ đấu tố các anh là phản động, là…các anh sẽ không còn đất để đứng!...”75 Năm Nhìn Lại Ngày 19/8/1945: (1945 –
2020) (Để tưởng nhớ Phụ Thân) *Bác sĩ Nguyễn Tường Bách: ”Đảng CSVN ngụy biện là
đã đánh đuổi được hai đế quốc Pháp-Nhật, giải phóng cho dân tộc lúc ấy, chỉ là
một tuyên truyền vô căn cứ để mê hoặc dân chúng.” *Đại biểu Mặt Trận Việt Minh: ”Nếu Mặt
trận Đại Việt Quốc Gia Liên Minh (ĐVQGLM) không
đồng ý mà cứ đoạt chính quyền trước, thì
Mặt Trận Việt Minh cũng sẽ đoạt ngay hết chính quyền
ở các tỉnh; đồng thời cho phá vỡ ngay đê sông Hồng cho nước tràn đầy Hà Nội,cô
lập hóa Thủ Đô theo kế hoạch đã được bố trí sẵn sàng.”*****Chính Phủ Trần Trọng KimTrong những ngày tiếp theo ngày Nhật chính
thức đầu hàng Đồng minh, ngày
15 tháng 8 năm 1945, khi ấy Việt Minh mới đe
dọa cướp chính quyền nhưng chưa thực sự sẵn sàng vì các lãnh tụ
của đảng này còn đang bận họp ở Tân Trào (tỉnh Tuyên Quang). Tất
cả mọi hoạt động là do các cán bộ địa phương quyết định trong những
giờ phút chót. Trong khi đó thì Khâm Sai Bắc Bộ Phan Kế Toại vẫn còn
tại chức, Chính Phủ Trần Trọng Kim trong tháng Bảy lại vừa
thành công thâu hồi được xứ Nam Kỳ và ba thành phố Hà Nội, Hải
Phòng,Đà Nẵng trước đó đã bị nhường cho người Pháp. Đặc biệt
hơn nữa, Hoàng Đế Bảo Đại đã ban hành bốn đạo dụ và một đạo
sắc nhằm thiết lập những cơ cấu đầu tiên cần cho một chế độ quân
chủ lập hiến trong đó nhân quyền và các quyền tự do cơ bản của
người dân, kể cả Tự Do Nghiệp Đoàn, được tôn trọng.
Đây là những điều mọi người đương thời, và ngay cả hiện tại, ai nấy
đều mong muốn. Câu hỏi được đặt ra là trước tình hình
này các đảng phái quốc gia đã có những hoạt độnggì
để đối phó với tình thế có thể thay đổi bất ngờ hay họ đã hoàn
toàn thụ động, chờ thời cho đến khi quá muộn ? Đây là
điều mọi người muốn biết. Câu trả lời là có. Có ít nhất ba
sự kiện đã được ghi nhận, đó là:
-Cuộc tiếp xúc giữa Khâm Sai Phan Kế Toại và Đại Việt Quốc Xã
Nguyễn Xuân Tiếu.
-Cuộc xâm nhập Phủ Khâm Sai của lực lượng võ trang của Nguyễn Xuân
Tiếu chiều ngày 17 tháng8.
-Hai cuộc họp ngày 11và 17 tháng 8của đại diện
các đảng.Mở đầu là cuộc tiếp xúc ở Phủ Khâm Sai: Cuộc họp mặt này
có sự tham dự của Bác Sĩ Nguyễn Xuân Chữ và được Bác Sĩ chữ ghi lại trong
hồi ký của ông. Bác Sĩ Chữ không nói rõ là ngày nào nhưng cho biết là
“nội buổi tối” sau khi ông mới nói về chuyện Nhật Hoàng hạ lệnh cho quân đội Nhật
giải giáp ở mọi nơi, khiến ta có thể hiểu là tối ngày 15 tháng 8. Tối
hôm đó Bác Sĩ Chữđược Phan Kế Toại cho xe ra đón vào Phủ để giải quyết một
vấn đề khẩn cấp. “Đến nơi, thấy trước đại quan có hai người khách ngồi
nói chuyện biết đấy là lãnh tụ và phó lãnh tụ của một đảng cách mệnh đã từng cộng
tác chặt chẽ với quân đội Nhật thời kỳ đảo chính.” Bác Sĩ Chữ không cho biết
tên hai người này nhưng theo tác giả Hoàng Văn Đào vị lãnh tụ này là Nguyễn
Xuân Tiếu của Đại Việt Quốc Xã (1) “là một đảng được người Nhật giúp đỡ nên rất
hoạt động trong thời Nhật chiếm đóng. Đảng này công khai hoạt động, có trụ sở ỏ
nhiều nơi và thu hút được khá nhiều thanh niên yêu nước”. (2) Hai nhân vật này
đến “với mục đích ép ông Khâm Sai từ chức để nhường chức cho lãnh tụ đảng”.Vì
cho rằng đòi hỏi như vậy là quá đáng, lại ra ngoài pháp lý, Bác Sĩ Chữ yêu cầu
được nói chuyện riêng với hai nhà cách mệnh. Chi tiết của cuộc đối thoại
giữa hai bên đã được ông kể lại như sau: Lãnh tụ nói: - Người Nhật chỉ tin có chúng tôi và chỉ giao khí giới cho
chúng tôi. - Người Nhật cũng đã giao khí giới cho ông Phan Kế Toại ở
nơi Bảo An Binh. - Nhưng cần phải có tất cả khí giới hiện ở tay người Nhật
trước khi quân đội Nhật giải giới Mỗ y sĩ ngờ là nhân vật Nhật, đã nói đến nhiều lần, bầy mưu
kế cho hai nhà lãnh tụ. “Nếu người Nhật quả thật chỉ tin có các vị, người Nhật phải
chính thức đề đạt các vị nơi Triều đình Huế để Triều đình bổ nhiệm, sau khi đã
cất chức ông Phan Kế Toại hoặc bắt họ Phan từ chức. Một đường quan chỉ có
thể từ chức trước Triều đình. Chưa bao giờ có chuyện một công
khanh từ chức với một người để nhường địa vị cho người ấy. Nếu các vị muốn sung
chức Khâm Sai, tất phải làm một cuộc đảo chính, hạ đương sự mà thay thế.” Không biết ông Khâm Sai có từ chức hay không? Nhưng mỗ
y sĩ cảm thấy ông không muốn ngồi ở địa vị trước tình thế khó khăn. Cho
nên về sau, nhân cơ hội, ông đã lặng lẽ đặt trách nhiệm nặng nề vào mỗ y sĩ.
Ngày ấy và cho đến bây giờ người ta vẫn cho rằng mỗ y sĩ đã lĩnh chức Khâm Sai.
Sự thực không phải thế (3) Điều cần để ý ở đây là tại sao hai vị lãnh tụ kể trên lại
nêu vấn đề “cần phải có tất cả khí giới ở tay người Nhật trước khi quân đội Nhật
giải giới”? Câu trả lời đã được Bác Sĩ Chữ gián tiếp cho biết khi ông kể
lại sự kiện “một toán đông người không ai ngăn cản, rầm rộ kéo vào tận sân Bắc
Bộ Phủ, yêu cầu chính quyền bắt nhốt tất cả người Pháp lại.” Lý do là vì
“Người Nhật, sau ngày đảo chính không hề bắt nhốt người Pháp, ngoài những nhân
vật quan trọng.” (4) Nói cách khác, đó là để chống lại người Pháp nổi dậy tái lập
chế độ bảo hộ của họ, điều mọi người Việt Nam ở thời này đều e ngại và đề
phòng. Sự kiện này phù hợp với những gì Hoàng Văn Đào ghi rõ hơn trong
tác phẩm của ông là sau khi gặp Bác Sĩ Nguyễn Xuân Chữ và bị Bác Sĩ Chữ bác bỏ
đề nghị Phan Kế Toại từ chức của Nguyễn Xuân Tiếu, Nguyễn Xuân Tiếu đã quyết
tâm đảo chính. Nguyên văn lời viết củatác giảHoàng Văn Đào như sau: Hôm ấy vào buổi chiều ngày 17 tháng 8, Nguyễn Xuân Tiếu cùng
4 vị sĩ quan Nhật Bản hoá trang, mỗi người vai đeo một khẩu tiểu liên, ngoài phủ
chiếc áo dài thâm Việt Nam, hướng dẫn 300 thanh niên võ trang súng trường, không
ai ngăn cản, rầm rộ tiến vào Khâm Sai phủ. Một cuộc mà bề ngoài coi như
là “Biểu Tình”, đòi Chính quyền bắt nhốt hết tất cả người Pháp lại. Đổng Lý văn phòng Khâm Sai họ Phạm trả lời: “Chính
quyền sẽ giải quyết nguyện vọng.”
Giữa khi ấy, một cán bộ trong Mặt Trận ĐVQGLM được phái đến mật báo cho ông Tiếu
biết rằng” Quân đội Pháp ở trong thành đã đào lấy lên được một số võ
khí quan trọng mà chúng đã chôn dấu từ trước, quyết định tối nay tràn ra đánh
chiếm Hà Nội yêu cầu tạm lui quân để chặn đánh Pháp trước, rồi sáng mai hãy đoạt
chính quyền chưa muộn.”Nguyễn Xuân Tiếu còn đương phân vân chưa quyết định.
Lãnh tụ Trương Tử Anh cỡi xe đạp tới, cùng báo mật tin như trên, và yêu cầu
giao ngay số 300 thanh niên võ trang lại cho họ Trương, kịp gấp đi bố trí các
nơi, phòng bị Pháp quân từ trong thành đánh ra.Tức thời Trương Tử Anh chỉ huy 300 thanh niên võ trang ra
khỏi Khâm Sai phủ. Nguyễn Xuân Tiếu cùng 4 sĩ quan Nhật Bản cùng nhau trở về.
Chờ mãi tới đêm 18 rạng ngày 19 mới thấy một số thanh niên trở về báo cho Nguyễn
Xuân Tiếu biết: “Lãnh tụ họ Trương đã trao họ cho Trung và Quế tức Cối Kê là Hiến
binh Nhật Bản, bị tên Quế tước hết khí giới, rồi đưa đến giữ ở trong trại Bảo
An Binh.”(5) So sánh nội dung đoạn sách kể trên với nội dung văn thư Phan
Kế Toại gửi cho các Ủy Viên Ủy Ban Giám Đốc Chính Trị thông báo từ chức cũng
như lời kể của Nguyễn Xuân Chữ, việc Đại Việt Quốc Gia Liên Minh dự định đảo
chính ở Phủ Khâm Sai trước khi Việt Minh cướp chính quyền là có thực. Chi
tiết này cũng được Đoàn Thêm ghi vắn tắt mấy chữ: 18-8-1945.- Bắc-bộ-phủ
bị quần-chúng ùa tới bao vây, Khâm-Sai Phan-kế-Toại vắng mặt, rồi loan tin từ
chức. (6)
Hai cuộc họp lịch sử Câu hỏi được đặt ra là tại sao nỗ lực kể trên đã bị đã bị thất
bại? Câu trả lời là vì phía những người Quốc Gia không có lập trường dứt
khoát và thống nhất, chưa kể tới chủ quan, khinh địch, hiểu sai và coi nhẹ thế
lực của Việt Minh và không hiểu rõ vai trò của quân đội Nhật và Đồng Minh ở vào
thời điểm này và luôn luôn e ngại bị Đồng Minh cho là thân Nhật. Điều này
có thể được thấy rõ qua hai buổi họp là buổi họp chiều ngày 11 tháng 8 năm 1945
của Ban Chấp Hành của Mặt Trận Đại Việt Quốc Gia Liên Minh để
quyết định về vấn đề đoạt chính quyền ở Miền Bắc và buổi họp khẩn cấp tối ngày
17 tháng 8 của “Liên Minh Quốc Dân Đảng.” Hoàng Văn Đào đã ghi lại
các chi tiết sau đây: Về buổi họp thứ nhất: Trong cuộc thảo luận, hội nghị chia làm hai phái, ý kiến mậu
thuẫn nhau. Một phái gồm có Chu Bá Phượng, Trương Tử Anh và đại diện của
Nguyễn Tường Long (ông Long bị bệnh thương hàn phải điều trị tại bệnh viện) chủ
trương rằng: “Muốn được Đồng Minh công nhận Chính phủ của chúng ta sau này, thì
chúng ta không được phép hợp tác với Nhật Bản bất cứ dưới hình thức nào.
Nếu hợp tác với họ, đó là chống lại Đồng Minh và đi ngược với trào lưu Quốc Tế,
chúng ta tất sẽ bị tiêu diệt. Còn nếu Việt Minh Cộng Sản có cướp chính
quyền chăng nữa, cũng chẳng quan ngại gì! Vì lực lượng của phe cách mạng dân tộc
chúng ta có thể nói là mạnh gấp bội phe VMCS kể cả về mọi phương diện; chúng ta
có đủ sức tiêu diệt họ. Vậy tốt hơn hết là chúng ta hãy nên chờ quân ở Hải ngoại
cùng quân đội Đồng Minh sắp nhập cảnh nay mai bằng ba ngả đường Lao Kai, Lạng
Sơn và Móng Cái; rồi sẽ liên hiệp lập chính phủ có Đồng Minh đứng sau ủng hộ; đại
cuộc của chúng ta tất sẽ thành.” Một phái chủ trương nên dựa vào thế lực quân đội
Nhật Bản cướp chính quyền ngay. Sau khi đã có quyền, đợi các đồng chí cách mạng
từ Hải ngoại về tới, sẽ cùng nhau lập Chính phủ. Đại biểu cho phái này là
Nguyễn Xuân Tiếu tức Nguyễn Lý Cao Kha. Hội nghị đương họp chưa quyết định bề nào, thì đột nhiên
Trần Văn Cương cùng Đặng Đức Hinh đại diện nhóm “Phụng Sự Quốc Gia” hướng dẫn Đại
Biểu “Mặt Trận Việt Minh” tới, đề nghị không nên đảo chính vội, viện lý do khi
quân đội Đồng Minh tới sẽ cho là chính phủ thân Nhật Bản, không có lợi. Nếu
“MTĐVQGLM” không đồng ý mà cứ đoạt chính quyền trước, thì “MTVM” cũng sẽ đoạt
ngay hết chính quyền ở các tỉnh; đồng thời cho phá vỡ ngay đê sông Hồng cho nước
tràn đầy Hà Nội, cô lập hóa Thủ Đô theo kế hoạch đã được bố trí sẵn sàng.Hội nghị đâm hoang mang rồi giải tán. (7) Ta thấy ngay là quan điểm của đa số người Việt thời này là sợ
mang tiếng thân Nhật khi Đồng Minh tới, trong khi Việt Minh thì được tiếng là
chống cả Pháp lẫn Nhật. Những gì xảy ra sau nàykhông riêngở Việt Nam
mà còn ở các nước Á Châu khác như Đại Hànvới Tổng Thống Park Chung
Hee, Nam Dươngvới Tổng Thống Soekarno, Mã Lai với Thủ Tướng Abdul
Rahman...cho thấy sự thực không hoàn toàn như vậy. Đồng Minh không hềkết
tội haylàm khó dễ cho những người bị coi là thân Anh hay Nhậthay là đã cộng
tác với Anh, Nhậtmà chỉ lo tước khí giới quân đội Nhật mà thôi. Đó
không phải là việc làm của Quân Đồng Minh mà chỉ làsự tuyên truyền, hù dọa do
Việt Minh gây ra không hơn, không kém. Buổi họp thứ hai
Được triệu tập một cách bất ngờ vào buối tối ngày 17 tháng 8 sau khi cuộc
mít-tinh của công chức tại Nhà Hát Lớn Hà Nội bị biến thành cuộc mít-tinh biểu
tình của Việt Minh, mà Hoàng Văn Đào ghi lộn là ngày 18 tháng 8. Trong buổi
họp này, về phía Việt Nam Quốc Dân Đảng (VNQDĐ) có Chu Bá Phượng, Nguyễn Văn Viễn,
Lê Khang, về phía Đại Việt Quốc Dân Đảng (ĐVQDĐ)có Trương Tử Anh, Phạm Khải
Hoàn, và một người được gọi là Đồng Chí Kim… để bàn về việc đoạt chính quyền
vào đêm hôm này. Hoàng Văn Đào đã viết nguyên văn về cuộc thảo luận này
như sau: Các đồng chí ĐVQĐD cho rằng: “Cuộc cách mạng nào cũng chỉ đi
tới mục đích là giành lại độc lập cho tổ quốc. Thì dẫu Mặt Trận Việt Minh
hay đoàn thể nào cũng vậy! VM nắm được chính quyền, chúng ta sẽ tham gia
hướng dẫn họ trên công cuộc phục vụ nhân dân, nếu họ muốn trở mặt, lúc đó chúng
ta sẽ lấy nhân dân làm hậu thuẫn mà hạ họ xuống. Vả lại, lực lượng của họ
có gì đáng cho chúng ta lo ngại! Nếu nay chúng ta dùng võ lực để đối phó,
trong lúc này ắt có cuộc lưu huyết! Cộng Sản chưa thấy đâu mà đã thấy ngay dân
chúng bị tàn sát. Sau đây lịch sử sẽ quy tội cho chúng ta là tham cầu địa vị,
gây nên cảnh nồi da sáo thịt; tội đó há riêng một cá nhân gánh chịu! Lê Khang cực lực phản kháng: “Thì ra đến giờ phút này mà các anh vẫn chưa hiểu rõ Việt
Minh Cộng Sản là thế nào cả? Huống hồ là dân chúng!“Tôi xin nói thẳng mong các anh đừng mếch lòng! Những phần
tử CS họ rất sẵn sàng đi đôi với tất cả các thế lực, mặc dầu là thực
dân Pháp hay quân phiệt Tầu, nghĩa là tiêu diệt được những những người cách mạng
dân tộc chúng ta. Nếu nay để cho CS nắm được chính quyền, họ sẽ đặt
tình thế trước sự đã rồi. Chúng ta sẽ đi tới tự sát. CS sẽ áp dụng mọi thủ đoạn
để tiêu diệt chúng ta ngay. CS sẽ tuyên truyền công bố ngay với dân chúng:
chúng ta là những tên phản động, phản quốc, Việt gian!“Chúng ta không nên đóng vai rò thụ động, không được phép
chờ họ khủng bố rồi mình mới đánh lại; chúng ta nên tấn công họ trước, mới nắm
được phần thắng về mình. Tôi khẩn khoản yêu cầu các anh hãy mau nắm lấy chính
quyền, rồi tóm cổ hết những phần tử CS nhốt lại, để trừ mối họa cho dân tộc.“Chúng ta nắm được chính quyền, chỉ thu số súng đạn của Bảo
An Binh cũng có tới 5.000 khẩu, cùng với số súng đủ loại ở kho Ngọc Hà của Pháp
trước mà Nhật tước được có trên 20.000 khẩu, mà nay Nhật Bản sẵn sàng trao lại
cho chúng ta. Với lực lượng ấy chúng ta có thể lập ba sư đoàn cách mạng quân để
đối phó với tình thế, tiến tới một chính quyền thống nhất toàn quốc.“Nếu các anh cương quyết không chịu nghe ý kiến
tôi, thì một ngày rất gần đây khi CS đã nắm vững tình hình, họ sẽ sách động
gây nên cuộc giai cấp đấu tranh, hủy diệt Tôn Giáo, tổ chức phong trào đấu tố,
thì ngay vợ con các anh sẽ đấu tố các anh là phản động, là…các anh sẽ không còn
đất để đứng! Để họ tạo nên một giai cấp quan liêu thống trị mới hưởng mọi
đặc ân và sẽ loại trừ hết các đảng phái Quốc Gia, họ sẽ đưa quốc gia
ta lệ thuộc vào hàng ngũ Đệ Tam Quốc tế”.
Ý kiến của Lê Khang không được hội nghị chấp thuận, bởi Chu Bá Phượng, Nguyễn
Văn Viễn… vì quá nhu nhược lừng chừng, thiếu quả quyết.
Thấy cơ hội độc nhất đã lỡ! Vô phương cứu vãn! Lê Khang cùng một số đồng
chí lặng lẽ bỏ lên Vĩnh Yên tìm Đỗ Đình Đạo thảo kế hoạch đoạt chính quyền
tỉnh Vĩnh Yên làm địa bàn hoạt động.Các võ trang đảng viên QDĐ được
huy động từ chiến khu triệu về tập trung tại trường tiểu học Hàng Kèn, Hà Nội để
đợi lệnh đoạt chính quyền cũng thứ tự rút lui. (8)
Bỏ lỡ cơ hội bằng vàng Cũng về biến cố này, Hoàng Tường, một đảng viên Việt
Nam Quốc Dân Đảng khác đã kể lại câu chuyện như sau: Các cán bộ quốc-gia chứng kiến cuộc biểu tình tuần hành của
Việt Minh ngạc nhiên tự hỏi: Tại sao VM không chiếm chính quyền ngay chiều hôm
17? Có lẽ chưa được lệnh của thượng cấp? Có lẽ đấy chỉ là một cuộc biểu
tình để trắc nghiệm xem phản ứng của Nhật bản ra sao, rồi mới đặt kế hoạch?
Mãi đến sáng hôm sau họ mới cho loan truyền quyết định tổ chức biểu tình cướp
chính quyền vào ngày 19 tháng 8, 1945. Từ ngạc nhiên đến toan tính: Trung ương Đảng bộ ra lệnh
chuẩn bị gấp, đoạt chính quyền tối 18 rạng 19, trước rạng đông. Mọi việc
cần phải làm đều được sắp xếp: cờ xí, biểu ngữ, bích chương và tuyên cáo quốc
dân. Tất cả cán bộ và đảng viên hiện diện được lệnh chia nhau túc trực ở các cửa
ô đợi lệnh. Võ khí tuy chưa có nhiều nhưng theo báo cáo thì “ta” đã có một
số anh em binh sĩ trong trại bảo an binh sẵn sàng tiếp tay. Như dự định, anh em
cán bộ và đảng viên đã sắp đặt ai nhiệm vụ ấy, kéo đến phủ Khâm sai, nhà máy
đèn, đài phát thanh.Nhưng, lúc ba giờ sáng ngày 19-8-45, không biết vì những
lý do gì mà hội nghị cấp lãnh đạo lại hủy bỏ kế hoạch đoạt chính quyền, và ra lệnh
cho tất cả phân tán mỏng, ai về nhà nấy, nhường cho Việt Minh làm công cuộc ấy
sáng hôm sau, 19-8-45.Hồi ấy, người viết chỉ là một đảng viên cấp thấp, không
được dự hội nghị có tính cách quyết định lịch sử ấy, nên không tường sự việc.
Hai hôm sau, người viết hỏi anh Chu Bá Phượng (cũng gọi là anh Hai) thì anh cho
biết là theo quyết định của hội nghị, “ta” hãy tạm thời nhường Việt Minh một bước,
để sau khi quân Đồng minh vào, sẽ tính.(9) Nói tóm lại qua những tài liệu kể trên, ta thấy các đảng
phái Quốc Gia cũng có kế hoạch cướp chính quyền trước cả Việt Minh, nhưng vì
nhiều lý do như thiếu thống nhất, thiếu quyết đoán, coi thường đối thủ, lại sợ
bị mang tiếng thân Nhật có hại khi quân Đồng Minh tới, sợ Việt Minh phá đê Sông
Hồng để nước tràn vào Hà Nội và Cộng Sản sẽ làm chủ nông thôn, cô lập Hà Nội,
cũng như đặt quyền lợi của quốc gia lên trên quyền lợi của phe nhóm, trong đó
có Cộng Sản… nên nửa chừng bỏ dở giúp cho Việt Minh nắm được cơ hội cướp
được chính quyền trước khiến tình hình sau đó trở thành quá trễ và là thảm
họa lớn cho chính họ, đúng như Lê Khang cảnh cáo trước. Nên để ý là Lê Khang
hay Lê Ninh ở thời này được coi là một lãnh tụ sáng giá của Việt Nam Quốc Dân Đảng
qua câu nói được truyền tụng “Việt Quốc Lê Ninh, Việt Minh Trần Văn
Giàu”. Ông bị Việt Minh giết sau này. Buổi Mít-tinh của Tổng Đoàn Công Chức chào mừngchính phủ Trần Trọng Kim ngày 17 tháng 8,1945. Cuối cùng, về thái độ của các đảng phái quốc gia trong thời
gian này, Bác sĩ Nguyễn Tường Bách (em ruột Nhà văn Nhất Linh-Nguyễn Tường
Tam), trong Việt-Nam Một Thế-Kỷ Qua, Hồi Ký Cuốn Một 1916-1946, in năm 1998, 53
năm sau đã viết: Cần phải khách quan để rút kinh nghiệm về những bài học lịch
sử. Lực lượng các đảng phái quốc gia Việt Nam thiếu tổ chức có hệ thống
chặt chẽ, thiếu lãnh đạo sáng suốt, thiếu võ trang, tuyên truyền trong quần
chúng, thiếu khu căn cứ, tới ngày quyết liệt lại không mạnh dạn cướp lấy thời
cơ trăm năm có một, kết quả lâm vào thế bị động và nguy nan.Có anh em lại chủ trương không nên xung đột với Việt Minh
gây đổ máu giữa người Việt với nhau vô ích, đợi CS lên cầm quyền rồi dần dần nó
sẽ lộ chân tướng, và tất sẽ bị nhân dân lật đổ. Một chủ trương quá lý tưởng
và quá tin ở người khác. Vì không nghiên cứu kỹ càng về sách lược, chiến thuật
nên không hiểu gì về câu châm ngôn của CS “tất cả vì chính quyền” – có chính
quyền là có tất cả. Đến bây giờ, người CS vẫn coi trọng câu châm ngôn ấy, bám
chặt chính quyền là vấn đề số 1 đối với họ.(10) Chưa hết, về thái độ đối với chính quyền của Hoàng Đế Bảo Đại
của các đảng phái quốc gia, tác giả Nguyễn Tường Bách nhận định thêm: Nếu trước kia, các đảng phái quốc gia biết cách hợp tác với
chính quyền Bảo Đại, dựng một chính phủ vững mạnh thì đã không những ngăn ngừa
được nền chuyên chính của CS, mà còn có thể lãnh đạo toàn dân chống đế quốc
Pháp quay trở lại.Bất cứ một chính phủ dân tộc nào lúc đó cũng có khả năng
chỉ huy cuộc kháng chiến, cũng như ở nhiều nước khác trên thế giới. Việc đảng
CSVN ngụy biện là đã đánh đuổi được hai đế quốc Pháp-Nhật, giải phóng cho dân tộc
lúc ấy, chỉ là một tuyên truyền vô căn cứ, để mê hoặc dân chúng. Dựa vào
lập luận ngụy biện này, đảng CS đã có thể lôi kéo dân chúng đi theo con đường
tai họa xã hội chủ nghĩa và chuyên chính vô sản. Thật ra lúc này Pháp đã bị Nhật
tước quyền rồi, mà Nhật lại đã đầu hàng. (11)
Lời cuối: Nhận định của Nguyễn Tường Bách như một người đương thời và
là một trong những ngưười lãnh đạo của Việt Nam Quốc Dân Đảng về
chuyện “Nếu trước kia các đảng phái quốc gia biết cách hợp tác với chính quyền
Bảo Đại” nếu có phần đúng thì chỉ đúng cho thời điểm bốn tháng
trước đó khi Chính Phủ Trần Trọng Kim mới được thành lập và còn
đang tích cực hoạt động và hoạt động hữu hiệu. Nó không đúng với
thời điểm ngay sau ngày Nhật Bản đầu hàng khi Đồng Minh sắp kéo vào
giải giới Quân Đội Nhật với nhiệm vụ duy nhất là tước khí giới Quân
Đội Nhật với điều họ muốn thấy là có sẵn một chính quyền
bản xứ hợp pháp tồn tại để tiếp tục giữ gìn an ninh, trật tự bất
kể là thân Nhật hay không thân Nhật. Ngoài ra không còn điều gì khác.
Chính quyền Bảo Đại-Trần Trọng Kim do đó là chính quyền cần phải
được duy trì và bảo vệ. Đại Việt Quốc Gia Liên Minh và các đảng
phái quốc gia không biết rõ điều này, cứ thắc mắc và bị hù dọa về
chuyện thân Nhật hay không thân Nhật, còn Việt Minh thì biết. Thay vì
hợp tác với Khâm Sai Phan Kế Toại, các lãnh tụ Đại Việt Quốc Gia
Liên Minh lại chủ trương bắt ép ông này từ chức nhường quyền cho họ.
Sau đó thay vì kéo đến bảo vệ Phủ Khâm Sai như đã cho Bác Sĩ Nguyễn
Xuân Chữ, người duy nhất trong năm vị giám đốc trong Ủy Ban Giám Đốc
Chính Trị Miền Bắc còn có mặt tại chỗ thay thế Phan Kế Toại, biết
khiến ông mỏi mắt trông chờ vào những giờ phút chót. Cuối cùng
Bác Sĩ Chữ, vì sức ép của đám đông, phải mở cổng Phủ cho đoàn
biểu tình tràn vào khiến cho Việt Minh cướp được chính
quyền một cách dễ dàng, mở đầu cho một giai đoạn đầy chiến
tranh, oan khiên, máu và nước mắt của lịch sử dân tộc kéo dài đã ba
phần tư thế kỷ vẫn chưa hoàn toàn chấm dứt. Phạm Cao Dương ***