Truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Hoa Mấy tuần qua,
mỗi khi nói chuyện với người mới quen, tôi đều bị hỏi xin số điện thoại và cứ
phải ngượng nghịu trả lời, “Tôi chưa có điện thoại,” khiến người hỏi đâm ra áy
náy và xin lỗi. Tối Chủ Nhật, sau khi Quỳnh
Châu nhận lời dạy lớp đêm trường Đại học Cộng đồng Bismarck (BJC), anh Brian giáo sư BJC và bạn đồng môn cũ của nàng lấy trong
cặp ra cái phong bì,
Bà nhân viên tiếp khách hàng trạc tứ tuần
nhỏ nhẹ khuyến dụ chúng tôi dùng điện thoại bấm nút vừa nhanh vừa tiện có tên
thương mại là điện thoại “Touch-Tone” mới ra đời vài năm gần đây. Tôi thích quá gần xiêu lòng thì Quỳnh Châu
nhè nhẹ lắc đầu, nhắc tôi tiền thuê hàng tháng hơn gấp đôi điện thoại
quay. Tiếp theo, bà nhân viên hỏI, “Ông
bà thích điện thoại màu nào? Không phải
trả tiền màu.”Tôi chọn màu trắng, nhưng trong lòng thấy
kỳ kỳ. Tôi quen nghĩ màu là một phần của
sản phẩm, công ty Bell lại xem nó là sản phẩm phụ bán riêng, dù không tính tiền
trong trường hợp này. Câu hỏi kế tiếp
càng làm tôi thấy có một điều gì bất ổn, “Ông
bà có muốn ‘unlisted’ nghĩa là không in tên và địa chỉ trong niên giám điện thoại
không? Nếu muốn, mỗi tháng phải trả thêm
một đô la năm mươi xu ($1.50).”Thật không sao hiểu nổi. Công ty tính tiền để không in tên tôi, tức là không
cung cấp dịch vụ. Quỳnh Châu kéo tôi
sang một bên giải thích, “Chồng
nhớ nền kinh tế thị trường của Hoa kỳ dùng giá cả để điều hòa số lượng sản xuất
(cung) và tiêu thụ (cầu). Sự chênh lệch
giữa cung và cầu sẽ khiến giá cả thay đổi, và nhờ đó cung và cầu trở lại cân bằng. Các công ty tư tự do ấn định giá sản phẩm hay
dịch vụ căn cứ trên khả năng và sự sẵn lòng trả tiền của khách hàng. Đối với ‘màu’ hay ‘unlisted’ chẳng hạn, họ định
giá dựa vào sự kiện anh có đủ tiền hay không và sẵn lòng mua với giá đó hay không,
chứ giá thành để làm ra sản phẩm không quan trọng.”Bài học kinh tế nhập môn này, tôi đã biết
từ năm đầu học đại học khi đọc ké cua Kinh tế của mấy thằng bạn học
Luật ở trong Đại học xá Minh Mạng, nhưng bây giờ mới vỡ lẽ. Trong lúc hai vợ chồng bàn tính xì xò, một
ông khoảng ba mươi lăm, ba mươi sáu tuổi mặc bộ com-lê màu đậm, thắt
cà-vạt chỉnh tề bước lại bắt tay tôi làm quen, “Tôi
là Cliff Nesser. Nghe anh chị nói tiếng
Việt làm tôi nhớ lại những ngày tuyệt vời ở Việt nam. Hồi đó tôi làm cố vấn cho cảnh sát ở Đà Lạt.” “Cliff” là tên tắt của Clifford. “Chắc
ông nói tiếng Việt giỏi lắm?” tôi đoán chừng. “Chút
chút thôi. Đủ để không bị mấy thằng lính
ba gai gạt!” ông trả lời bằng tiếng Việt khá sõi khiến chúng tôi đảo tròn mắt
ngạc nhiên. “Bên
Việt nam ông có vợ nhỏ không?” Quỳnh Châu buột miệng hỏi đùa bằng tiếng Việt. “Đừng,
đừng nói bậy. Vợ tôi bả biết bả cắt
cu tôi đó,” phần sau câu nói là giọng Nam kỳ chính hiệu con nai.
Cuộc giao dịch hoàn tất, bà nhân viên
cho hẹn để thợ đến nhà tôi gắn điện thoại.
Ông Cliff mời chúng tôi sang quán ở góc đường bên kia uống cà-phê. Quỳnh Châu nhắc lại câu hỏi đùa, ông cười nửa
miệng, “Ở
cái thành phố đại học dân chúng có học thức như Đà Lạt, khó lòng mà làm chuyện lăng
nhăng đó. Tôi đọc tờ Bismarck Tribune
(Bismarck Diễn đàn) thấy nói anh chị là giáo sư đại học, chắc biết Kỹ sư Đình
trông coi Lò Nguyên tử Đà Lạt? Ông ấy
chơi rất thân với tôi.”Hồi xưa ở ngoài Huế, ông Đình học trường Khải Định (Quốc
Học) và nổi tiếng học giỏi. Ông được học
bổng của Quốc trưởng Bảo Đại đi Hoa kỳ du học ngành kỹ sư điện, tốt nghiệp Cao
học, và hồi hương làm việc cho Nguyên tử lực cuộc và được bổ nhiệm cầm đầu Trung
tâm Nguyên tử Đà Lạt, hay “Lò Nguyên tử Đà Lạt.” Lò có công suất 250 kW
(kilowatt, hay một ngàn watt) và dùng nhiên liệu là
một loại Uranium-235 khó dùng để chế tạo võ khí với mục đích nghiên cứu canh
nông và sản xuất đồng vị phóng xạ dùng trong y khoa và kỹ nghệ. Lò hoạt động từ
tháng Hai năm 1963 và đến năm 1968, sau biến cố Mậu Thân, thì ngưng.
Mười giờ 45 phút sáng 30 tháng Ba, máy bay vận tải của
hãng Air America chở đoàn đặc nhiệm đáp xuống phi trường Cam Ly, một phi trường
nhỏ nằm sát thành phố Đà Lạt mà lúc đó đã tràn ngập dân chúng tìm đường chạy loạn. Air America là hãng máy bay dân sự chuyên chở
hành khách và hàng hóa do CIA (sở Trung ương Tình báo Hoa kỳ) ngầm làm chủ và
điều hành. Phi công ngừng phi cơ ở cuối phi
đạo cho đoàn đặc nhiệm dỡ dụng cụ xuống và hẹn trở lại đón vào một giờ chiều
ngày hôm sau.Các kỹ thuật gia nhận ra trong thời gian ngắn ngủi này
họ không thể thực hiện giải pháp an toàn nhất (tránh phóng xạ) là trộn bê-tông,
nâng lên miệng lò cách sàn nhà hơn sáu thước, và rót vào bể lò đường kính khoảng
hai thước để chôn chặt các thanh nhiên liệu đời đời. Do đó, chỉ có cách tháo gỡ. Trước tiên, họ dựng tường chắn để ngăn phóng
xạ, và để giảm thiểu thời gian bị đưa ra nơi có phóng xạ, chia thành từng nhóm
bốn người làm việc luân phiên. Ở mỗi
phiên, một người làm thì ba người kia nấp che mình sau tường chắn. Để lấy lên nhiên liệu nằm ở đáy bể lò sâu gần
bảy thước, họ không dám phí thì giờ dùng cánh tay rô-bô và cần trục vướng
víu mà liều mạng dùng tay thả móc câu
xuống, móc vào các thanh nhiên liệu, và kéo lên từng thanh một.
Tin tình báo cho biết Cộng quân chỉ cách
Đà Lạt mười cây số, đại đội địa phương quân VNCH bảo vệ vòng đai bên ngoài đã bỏ
trốn, và ông Cliff cùng với viên thiếu tá Không quân chuyên viên chất nổ tính
toán lượng TNT cần dùng. Nếu Việt Cộng tấn
công vào, ông sẽ ra lệnh phá hủy lò và mở đường máu bảo vệ đoàn đặc nhiệm chạy tới
nhà an toàn của CIA chỉ một mình ông biết địa điểm. Tình huống quyết liệt ấy không xảy ra vì các kỹ
thuật gia hoàn thành nhiệm vụ lúc hai giờ sáng ngày 31. Ông Cliff cười hãnh diện, “Các
thanh nhiên liệu được đưa về Hoa kỳ cùng ngày hôm đó. Hai ngày sau, bọn Vi Xi (VC) mới vào
Đà Lạt.” “Đáng
phục thật! Chuyện gay cấn hơn phim gián
điệp,” tôi xuýt xoa. “Thật
ra, sứ mạng không thành công hoàn toàn: Đoàn
đặc nhiệm còn phải lấy về một cái bình chứa 80 gram plutonium. Nhưng chú tâm vào việc tháo gỡ nhiên liệu, mấy
ông kỹ thuật gia lấy nhầm và hí hửng mang lên máy bay bình chứa polonium là chất
phóng xạ không thể dùng chế tạo võ khí như plutonium.” “Sao
nhầm lẫn lạ lùng vậy?” Quỳnh Châu chưa tin.Ông Cliff cười tủm tỉm, “Vì
không dễ gì mà tìm ra cái bình chứa chất plutonium kia. Tám mươi gram plutonium là một lượng nhỏ bé,
cần đến một trăm lần như thế mới chế tạo được quả bom nguyên tử thô sơ nhất,
nhưng nếu lọt vào tay quân khủng bố thì rất phiền phức. Phóng xạ plutonium thoát ra ngoài không khí sẽ
đe dọa sức khỏe của dân chúng toàn thành phố.
Vì vậy, sau ngày Việt Cộng tấn công vào Đà Lạt và Trung tâm Nguyên tử vào
dịp Tết Mậu Thân, ông Đình yêu cầu tôi cất giữ giùm ở một nơi kín đáo. Ở Đà Lạt có nơi nào kín đáo hơn nhà an toàn của
chúng tôi?” “Rốt
cuộc ông có lấy đem đi được không?” tôi nôn nóng hỏi. “Gần
một tháng sau chuyến công tác, tôi di tản khỏi Sài gòn bằng trực thăng ra Đệ thất
Hạm đội Hoa kỳ và vô ý đánh rơi cái bình bằng thép xuống đáy Nam hải (biển Đông). Độ sâu sáu ngàn thước!” ông trả lời ỡm ờ.Thì ra vai trò cố vấn cảnh sát Đà Lạt của ông Cliff chỉ
là bức bình phong. Nhiệm vụ chính là bảo
vệ Lò Nguyên tử, một điệp vụ ông thi hành toàn hảo đến ngày cuối cùng của cuộc
chiến.Nguyễn Ngọc Hoa Ngày 3 tháng Sáu, 2020
